به گزارش خبرگزاری حوزه، دکتر سمیه خراسانی امروز در چهارمین نشست علمی زن، خانواده و فضای مجازی که با موضوع " فردیت زنانه در شبکه‌های اجتماعی تصویری" در مرکز تحقیقات زن و خانواده برگزار شد، با اشاره به اهمیت فضای مجازی و تأثیر مستقیم آن برنهاد خانواده اظهار داشت: فضای مجازی امکانی را فراهم کرده تا همه به اطلاعات بیشتری درزمان کمتر دست پیدا کنند.
وی با تشریح دوران سنتی، پسا مدرن و مدرن نوع دسترسی افراد به اطلاعات را بیان کرد و افزود: در دوران سنتی انسان‌ها مسئولیت انتقال اطلاعات را بر عهده داشته و اطلاعات به‌صورت شفایی و محدود منتقل می‌شده است.
عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده گروه مطالعات اجتماعی ادامه داد: در پسا مدرن اطلاعات از افراد موثق و مراجع دینی کسب می‌شده و مردم با سبک زندگی مشخص در پذیرش نقش و شغل دارای تقدیری مشخص و ثبات مکانی بوده‌اند.
وی دوران مدرن را دوران تحول راه‌های ارتباطی دانست و تصریح کرد: در دوران مدرن ما شاهد ثبت اطلاعات و دانش، انفجار اطلاعات به علت پیشرفت تکنولوژی و کمرنگ شدن مرزها و امکان ارتباط با افراد خارج از دسترس هستیم.
خراسانی دسترسی بشر به اطلاعات را در حجم گسترده عامل بازنگری افراد در زندگی خود عنوان کرد و گفت: متأسفانه در دوران مدرن شاهد از بین رفتن افراد موثق بوده و فرد خود مسئول سرنوشت خود شده و پالایش اطلاعات بر عهده فرد است.
وی یکی از ویژگی‌های دوران مدرن را روبه‌رو شدن افراد با تجربیات گسترده دانست و خاطرنشان کرد: در این دوران شاهد تغییر نقش‌ها و انتخاب سرنوشت توسط افراد هستیم که این امر نیازمند اطلاعات گسترده است که  تکنولوژی با کمک شبکه‌های اجتماعی در اختیار افراد می‌گذارد.
عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده گروه مطالعات اجتماعی ادامه داد: یکی از نکاتی که در مواجه با دوران مدرن باید به آن توجه کنیم مسئله هویت افراد است که در این دوران به یک امر ساختنی و قابل‌تغییر تبدیل‌شده است.
وی هویت را در دوران پسامدرن امری ثابت و سخت خواند و بیان کرد: در دوران مدرن هویت به یک امر ساختنی و سیال تبدیل‌شده و افراد می‌توانند با توجه به شرایط و موقعیت‌ها از هویت‌های مختلف برخوردار باشند.
خراسانی دو عامل آزادی و انتخاب را در ساخت هویت دارای بیشترین تأثیر دانست و افزود: در دوران مدرن دو نوع  آزادی تعریف‌شده است، یکی آزادی از سنت‌ها و شیوه‌های نادرست و نوع دوم آزادی از هر قانون و هنجاری که لازمه آن توانمندی انسان‌ها در انتخاب است.

هویت یابی مردن انسان در دوران مدرن

 وی امکان رهایی انسان از 5 شاخصه قومیت، مذهب، نژاد، جنسیت و طبقه را موردبررسی قرارداد و گفت: در دوران مدرن فرد از این پنج شاخصه رهاشده و سپس با کسب اطلاعات گسترده شبکه‌های اجتماعی و انتخاب به هریک از این پنج شاخصه تشکیل‌دهنده هویت بازمی‌گردد.
عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده نوع دسترسی افراد به اطلاعات شبکه‌های اجتماعی را تشریح و ابراز کرد: کسب اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی در دو مرحله انجام می‌شد، مرحله اول انسان تنها دریافت‌کننده اطلاعات بوده و امکان اشتراک‌گذاری نظرات محدودی آن‌هم به‌صورت نوشته بوده است.
وی ادامه داد: اما در مرحله بعد با پیشرفت اپلیکیشنهای موبایلی و سرعت‌بالای اینترنت امکان دیالوگ برای کاربران فراهم شد که این امکان فرصت بازآفرینی هویت با امکان اشتراک نظر و تصویر را فراهم کرد.
خراسانی امکان دیالوگ در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را یکی از مباحث مهم دوران مدرن دانست و خاطرنشان کرد: با توجه به فضای عمومی حاکم بر جامعه‌ها از طرف حکومت‌ها در فضای عمومی امکان دیالوگ آزادانه نبوده و شبکه‌های اجتماعی این امکان را برای کاربران فراهم کرده‌اند.
وی امکان حضور کاربران در شبکه‌های اجتماعی را حتی فارغ از جنسیت موردتوجه قرارداد و گفت: امکان مخفی کردن احساسات در فضای مجازی و رهایی از پنج شاخصه هویت علاوه بر ایجاد اشتیاق برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی احساس قدرت نیز در کاربران ایجاد می‌کند.
عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده اینستاگرام را به‌صورت خاص در این نشست مورد ارزیابی قرارداد و بیان کرد:  نخستین هدف از طراحی انیستاگرام استفاده‌های جاسوسی بوده و فارغ از این هدف تأثیرات زیادی بر روی زندگی انسان‌ها داشته است.

شبکه های اجتماعی ناقض آزادی
وی شبکه‌های اجتماعی را به‌عنوان چشم سراسر بین حاضر در همه خانه‌ها خواند و تصریح کرد: شبکه‌های اجتماعی بزرگ‌ترین ناقض دو ویژگی دوران مدرن یعنی آزادی و انتخاب بوده و با تزریق ارزش‌ها و نگرش‌های نظام‌های سرمایه‌دار کاربران را کنترل و هدایت می‌کنند.
خراسانی شبکه اینستاگرام را در رأس همه شبکه‌های اجتماعی دانست و ادامه داد: در لحظه زندگی کردم و اشتراک اطلاعات شخصی با هویت حقیقی از ویژگی‌های انیستاگرام بوده و که توانسته با اعمال فشار از طرف فالورها نه‌تنها کاربران را هدایت کند بلکه رقابت در مصرف‌گرایی را نیز وارد زندگی انسان‌ها کرده است.
وی بیشترین کاربران انیستاگرام را زنان اعلام کرد و گفت: زنان به‌عنوان ملکه‌های شبکه‌های اجتماعی با فراوانی 80 درصدی دچار تغییرات هویتی شگرف شده و امروز سوژه تحقیقات بسیاری از دانشمندان قرارگرفته‌اند.
عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده بیشترین سن زنان حاضر در اینستاگرم را بین 17 تا 25 سال با فراوانی 50 درصد عنوان کرد و ادامه داد: زنانی که در این سن نیازمند تأیید هستند مهم‌ترین جامعه هدف نظام سرمایه‌داری هستند.
وی حجم زیاد عکس‌های سلفی از زنان را موردبررسی قرارداد و خاطرنشان کرد: زنان با قرار دادن بدن خود به‌عنوان کالا و گرفتن لایک و درنتیجه تبلیغات از شبکه‌های اجتماعی مانند انیستاگرام درآمدهای اقتصادی کسب می‌کنند.
خراسانی کنترل کاربران توسط فالورها را یکی از عوامل نقض آزادی و انتخاب وعده داده‌شده در دوران مدرن خواند و افزود: فشارهای وارده شده به کاربران برای کسب تعداد لایک بیشتر آن‌ها را به برده‌های شبکه‌های اجتماعی تبدیل کرده و همین شبکه‌ها عامل ایجاد اختلال‌های شخصیتی و بیمارهای روانی در بین کاربران شده است.
وی ادامه داد: عاملیت معکوس زنان در شبکه‌های اجتماعی  بزرگ‌ترین آسیب انیستاگرام بوده و  نکته قابل‌توجه حضور گسترده مردان به‌عنوان فالور در این شبکه اجتماعی است که به‌عنوان خریدار کالای عرضه‌شده فعالیت می‌کنند.
عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده نکات مثبت انیستاگرام را نیز موردتوجه قرارداد و گفت: افزایش اعتمادبه‌نفس و ارائه توانمندی‌های خود برای کسانی که امکان حضور در عرصه‌های اجتماعی مانند معلولین را ندارد یکی از نکات مثبت این شبکه‌های اجتماعی است.
وی نکات مثبت شبکه‌های اجتماعی را در برابر آسیب‌های آن ناچیز دانست و اظهار داشت: باید بپذیریم شبکه‌های اجتماعی ابرازی در دست نظام‌ سرمایه‌داری برای کسب ثروت و قدرت بوده و انسان با حضور در این شبکه‌ها در جهت تأمین منافع سرمایه‌داران هدایت و کنترل می‌شود.
 

۳۱۳/۶۱ پ